Acı bakla :
Semen Lupini Şeker hastalığına karşı kullanılır.
Acıdülek :
Ağrılarda — Kökünü kaynatıp sürmek Büyü
Akrepte — Kökünü dövüp vurmak.
Mayasılda — Soyulmuş kökünden birer parça yemek.
Sızılarda — Kökündeki yumrusundan çıkan suyu sürmek.
Sızılarda — Olgun meyvelerini zeytin yağiyle güneşte eriterek sürmek.
Sancıda — Dövülmüş kökünden bir parçasını balla karıştırıp yemek.
Sarılıkta — Olgun meyvesinin suyundan bir damlasını pamuğa alıp buruna çekmek
Uyuzda — Kökünü kaynatıp suyunu sürmek.
Not; Acıdülek zehirli ve tehlikeli bir bitkidir. Cırlatan cırtlangıç, karga düvleği, hıyarcık ve eşek hıyarı adlarını da almaktadır.
Adaçayı Acı Elma Yağı :
Salvia Triloba Gaz söktürücü, midevi, ter kesici, idrar artırıcıdır. Haricen yara iyi edici ve antiseptik olarak kullanılır.
Acı yonga :
Lignum Quassiae İştah açıcı, kuvvet verici, kurt ve ateş düşürücü
Acıağaç :
İştah açar, hazmı kolaylaştırır. Ateşi düşürür. Tükürük ifrazatını arttırır. Mide, bağırsak, karaciğer ve böbreklerin çalışmasını düzenler. Böbrek sancılarını keser, taşların düşürülmesine yardımcı olur. Bağırsak kurtlarını döker. Kanamaları durdurur. Haşarat kaçırıcı olarak da kullanılır. Fazla kullanılacak olursa; baş dönmesi, mide bulantısı ve kusma yapar.
Adaçayı :
Mide ve bağırsak gazlarını giderir.
Mide bulantısını keser.
Hazım sisteminin düzenli çalışmasını sağlar.
Boğaz, bademcik ve dişeti iltihaplarını giderir.
Göğsü yumuşatır.
Astımdaki sıkıntıları geçirir.
İdrar ve ter söktürür. Banyo suyuna katılıp yıkanılırsa; zindelik verir.
Günde, 3 kahve fincanından fazla içilmemelidir.
Mide ağrısında — Kaynatıp içmek.
Soğuk almada — Çokça kaynatıp içmek.
Adamotu :
Zehirli bir bitkidir. Ağrı kesici, yatıştırıcı, cinsel gücü arttırıcı etkileri vardır. Rast gele kullanıldığında zararlı olur.
İnsana benzeyen ve insan gibi dişili - erkekli olan bu kök bir insanın neresinde bir zoru varsa, bu kökün orasından bir parça alınır, su ile içilir, veya ezilir, oraya sürülür; deye tanınmıştır. Adamotu denilen şeytan şalgamı (Bryonia diocia) Bergamanın kuzey yaylasında Aşağıbey köyüne Madradağının Çavdarlık ve Kazıkbatmaz mevkiinde bulunmaktadır.
Bunun adamotu değerinde olmadığı kabul edilmektedir. Kök işleriyle uğraşan ve 50 yıl önce ölmüş olan Bergama'nın Yoğurtdöken köyünden Ahmeti Ali bunun için bir efsane de uydurmuştur.
Bilir misiniz? derdi bu kökü nasıl çıkarırım; Bunu otundan bulurum. Etrafını kazar kökünü meydana çıkarırım, iki ucundan iple bağlanmış keskin büyük bir bıçağı arkasına yerleştiririm. İpin ucuna aç bir köpek bağlarım. Köpeğe et ve ekmek gösterir, bu suretle zorlatır, kestiririm. Bu kök kesilince köpek acı acı bağırır köpek dişi ise erkek, erkek ise dişi olur. Bazen de ölür. işte bu insan kök böyle bir korku içinde elde edilir şifalı bir köktür. Her derde devadır; mayasıla birebirdir. Deye satardı. Üçyüz yıl önce yazılmış el yazması bir kitapta, bu hassalı kökün çıkarma durumunun aynı şekilde yazılmış olduğunu hayretle gördüm. Bu otun dalları kaç çatal çıkarsa yaşı da o kadar olurmuş 20 - 30 yılda insan şeklini alırmış. Hakiki adamotunun Silifke, Antalya, Belkıs harabelerinde bulunduğunu İstanbul Nebatat Enstitüsü Prof. Mehpare Haiborunn söylemiştir.
Ağıdallı (Zakkum)
Akıntı için — Bir kaç çiçeğini kaynatıp soğuk içmek
Büyü ve Akrepte — Yaprağının suyunu sürmek,
Gidişkende — Yaprağını kaynatıp sürmek.
Sızıda — Yapraklarını inbikten çekip suyunu sürmek.
Sızıda — Çiçek ve yapraklarını zeytinyağ içinde güneşte eriterek sürmek.
Not; Zakkum bu ağaç ağaçların en kötüsüdür. Acılıkta en acı bu ağaçtır. Bunun Allah cehennemde bitirmiştir. Bu ağaç cehennem ehlinin yiyeceği bir şeydir. Cehennemlik olanların karnında kaynayacaktır. Buna karşı şifası da vardır! Balgamı söker, mafsal ağrılarına iyi gelir, oyluktan tırnağına kadar damar ağrılarını keser, kabalardaki yeli giderir. Üç gün yaprağının suyundan (yedi dirhem taksim ile) içile yarım felç ve kötürüm olmuşu ayağa kaldırır.
Kaynak :
Tacüttefasir; Cilt 1, Sayfa 154.
Celaleyn haşiyesi — Savi; Cilt - 4, sayfa 51.
Ahlat (Yabanarmudu ) :
Meyveleri ishal keser. Zehirli hayvan sokmalarinda, filizi ezilip yaraya sürülür.
İshalde — Meyvesinden yemek
Zehirli hayvan sokmasında— Filizlerini döğüp vurmak,
Ahududu :
Kanı temizler, vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını sağlar. Terletir ve idrar söktürür. Kabızlığı giderir. Vücuda dinçlik verir.
Akasya :
Nefes Darlığında — Çiçeklerini kaynatıp içmek.
Akkız (Şevketibostan)
Mide için — Tazesi haşlanır yenir.
Kum için — Kökünü kaynatıp çokça suyundan içmek.
Sancıda — Dalından çıkan sudan bir kaç damla içmek.
Sidik Zorunda — Kökünü kaynatıp çokça suyundan içmek.
Sızıda — Dikenli yuvarlaklarını suda ıslatıp içmek.
Alıç :
Asabi çarpıntıları giderir. Sinir bozukluğunu geçirir. Yüksek tansiyonu düşürür. Aritmide kullanılır. Uykusuzluğu giderir. Kalbi kuvvetlendirir. Damar sertliği ve göğüs nezlesinde faydalıdır.
Altınotu :
Herba Ceterachi İdrar söktürücü ve kabız etkileri vardır. Basura karşı, haricen kullanılır.
Mesane ve böbrek için — Çay gibi kaynatıp içmek,
Nefes darlığında — Kaynatılarak suyundan içmek.
Amber :
Ambra Grisea Kaşalot balığından elde edilir. Kalbi kuvvetlendirir, iştah açar ve cinsel arzuyu artırır.
Anason :
Hazmı kolaylaştırır. İştahsızlığı ve yemeklere karşı duyulan tiksintiyi giderir. Mide ve bağırsak gazlarını söktürür. İdrarı arttırır. Öte yandan kusmayı ve ishali keser.
Kullanılan kısmi, meyvalari ve yapraklaridir. Meyveleri tamamen olgunlastiktan sonra toplanir ve gölgede kurutulur. Hazmi kolaylastirir. Istahsizligi giderir. Mide ve barsak gazlarini söktürür. Idrar artirir. Migren agrilarini keser. Astim, nefes darligi ve bronsitte görülen sikayetleri giderir.
Karın ve boğaz şişinde — Çay gibi kaynatıp içmek.
Anason yağı :
Oleum anisi Sinir sistemi uyarıcısıdır.
Andız kökü :
Radix Helenii Safra söktürücü, öksürük kesici, göğüs yumuşatıcı,kuvvet verici ve kurt düşürücüdür.
Ardıç :
Kozalaklari mavimsi siyah renklidir. Yenir ve idrar söktürücü özelliktedir.
Kum düşürmekte — Tohumu çokça kaynatıp içmek.
Kellerde — Katranını yılan gömleğiyle kaynatıp sürmek ve sabahları sirke ile yıkamak.
Mayasılda — Katranını bir kâğıda sürerek oraya koymak ve sonra almak.
Mayasılda — Katranının (ağızda kokusu duyuluncaya kadar) üstüne oturmak.
Nefes darlığında — Katranını suya damlatıp içmek.
Öksürükte — Kırmızı tohumundan yutmak.
Sidik zorunda — Tohumunu kaynatıp içmek.
Solucanda — Katranını un ile hap yaparak yemek
Tutuklukta — Dalları tohumlariyle kaynatılarak banyosuna girmek.
Ardıç tohumu :
Fructus Juniperi İdrar artırıcı, terletici, midevî ve antiseptik özellikleri vardır.
Arpa :
Karın ağrısında — Ununu sirke ile karıştırıp üstüne nane ekip vurmak
Mayasılda — Kavrulmuşunu döverek yemek.
Sidik zorunda — Kaynatılarak suyunu içmek
Temrede — Yakılarak isini sürmek
Aslanağzı :
Balgam söktürür. Bronşitte rahatlık verir
Asma :
Yaprakları ile yapılan ilaçlar kanamayı durdurur. Vücuda kuvvet verir. Sarılığı keser. İshali durdurur.
Göz ağrısında — Dalından akan sudan koymak.
Yaralarda — Yaprağını üstüne koymak.
İçkiden kurtulmak için — Asma suyundan içmek
Aspir :
Flos Carthami Romatizma ağrılarına karşı etkilidir. Dahilen terletici, kurt düşürücü ve adet getiricidir.
At Kestanesi
Baş ağrısında — Döğülerek enfiye gibi çekmek.
İshalde — Yarım nohut kadarını yutmak.
Mafsal ağrılarında — Yağını sürmek.
Nefes darlığında — Kaynatılarak soğuk suyundan içmek,
Sancıda — Yarım nohut kadarını yutmak.
Sıtmada — İçi döğülerek (bir gece suda ayazlatılarak) içmeh.
Ayıkulağı (Sığırkuyruğu)
Kadmahtapotunda — Yapraklarının çam kabuğu ile kaynamış suyunu içmek.
Kan aktarmasında — Yapraklarının kaynatılmış suyunu soğuk içmek.
Kaşıntıda — Yaprağının kaynamış suyu ile yıkamak.
Kuvvet için — Sarı çiçekleri sabahları balla yenir."Anber kuvvetindedir, denir".
Mayasılda — Kuru yapraklarından arpa unu ile yapılan haplardan yutmak.
Memeli basurda — Yapraklarının buğusuna oturmak.
Mide ağrısında — Yaprağını kaynatıp içmek.
Sidik Zorunda — Kökün kaynatılmış suyundan içmek
Sıtmada — Çiçeklerinin suyundan içmek.
Ayı üzümü :
Kuvvet verir. İshali keser. İdrar yollarını temizler. İdrar söktürür. Ateşi düşürür. İdrar yollarındaki taşların düşmesine yardım eder. Prostat büyümesinden kaynaklanan şikayetleri giderir.
Ayıt (Hayıt)
Arı sokmasında — Yaprağı ile tohumunu döğerek oraya bağlamak.
Ayak şişinde — Mor çiçeklerini kepekle kaynatıp banyosunu yapmak.
Buruntuda — Doğulmuş tohumundan yemek.
Buruntuda — Çokça kaynatılmış tohumunun suyundan içmek.
Ayrıkotu :
Bitkinin etli kökleri çok eskiden beri üriner hastalıklarda kullanılan önemli bir halk ilacıdır. Kökler mesane ve böbrek iltihapları dahil, mesanedeki tas ve kumları düşürmek için kullanılan iyi bir idrar söktürücüdür.
Albominde — Kökünü arpa ve mısır püskülü ile kaynatıp soğuk
İçmek Sidik zorunda — Köklerini kaynatıp içmek.
Ayva :
İshal ve dizanteriyi keser. Mide ve bağırsakları kuvvetlendirir. İnce bağırsak iltihabını giderir. Kanı temizler. Çarpıntıyı dindirir.
Baş ağrısında — Aç karnına koklamak
Bel gevşemesinde — Ateşte pişirip yemek.
İshalde — Taze filizlerin kaynatılmış suyunu içmek.
Memeli basurda — Çokça kaynatılmış yapraklarının suyunu içmek
Mide için — Külde pişirip yemek.
Öksürükte — Çiçeklerin kaynatılmış suyunu içmek.
Öksürükte — Yapraklarını kaynatıp içmek
Yürek çarpıntısında — Çiçeklerin kaynatılmış suyunu içmek
Ayvadana (Payavşan)
Mide ağrısında — Çiçeklerini kaynatıp içmek.
Öksürükte — Çay gibi demleyip içmek
